Նախքան կենդանուն ձեռք բերելը մենք արդեն պատկերացնում ենք, թե որքան պետք է նրա մասին հոգ տանենք, նրա համար գնենք ամենալավ ու գեղեցիկ խաղալիքները, կերակրենք ամենահամեղ պատառներով, խաղանք ու խաղացնենք, սիրենք մեր չորքոտանի բարեկամին:
Այդ ցուցակին միշտ պետք է ավելացնել և պահել գլխավոր հորիզոնականներում նաև ժամանակ առ ժամանակ բժշկի այցելությունները և առողջական վիճակի ստուգումը, ինչպես նաև այնպիսի պրոֆիլակտիկ միջոցառումների իրականացումը, ինչպիսիք են ճիճվաթափումը, լվերի և տզերի դեմ պայքարն ու պատվաստումները:
Առաջին հերթին պարզաբանենք, որ պատվաստուկը թույլ կամ սպանված վարակների և մանրէների փունջ է: Իրենք իրենցով դրանք չեն կարող վարակել, սակայն նրանցում պարունակվող հակագենները ստիմուլացնում են օրգանիզմը տվյալ մանրէների և վարակների դեմ պայքարող հակամարմինների արտադրմանը:
Հայտնի է, որ մեկ անգամ հիվանդացած և հիվանդությունը հաղթահարած օրգանիզմը կրկնակի հիվանդացման դեմ ունենում է կայունություն՝ դիմադրողականության շնորհիվ: Որևէ հիվանդության դեմ օրգանիզմում պայքարի համար արտադրված հակամարմինները պահպանվում են մի քանի շաբաթից մինչև մի քանի տարի: Այդ հակամարմինների քանակը և կայունությունը կախված է կենդանու տարիքից, ֆիզիկական վիճակից, նրա կենսապայմաններից, նախկինում տարած հիվանդություններից: Այս բոլորը պետք է հաշվի առնել պատվաստումների սխեման և դեղամիջոցը ընտրելու հարցում:
Պատվաստումներն իրականացնելիս պետք է հաշվի առնել, թե ձեռք բերված դիմադրողականությունը (իմունիտետը) ինչ կայունություն է ունենում ժամանակային առումով: Օրինակ՝ ժանտախտի (чума) և կատաղության դեմ դիմադրողականությունը ապահովող հակամարմիններն ապրում են մինչև 3 տարի տևողությամբ, իսկ լեպտոսպիրոզինը՝ մինչև 1 տարի:
Պատվաստմանը պետք է նախօրոք պատրաստվել, այսինքն հետևել, որպեսզի կենդանին չհիվանդանա, չշփվի հիվանդ կամ փոխանցող կենդանիների հետ, անցկացնել ճիճվաթափում, որից հետո նոր պատվաստել: Պատվաստման սխեման կարող է տարբերվել՝ կախված պատվաստուկի արտադրողի կողմից նշված օգտագործման պայմաններից: Սակայն կոնկրետ հիվանդությունների դեմ արվող պատվաստումների առաջին կատարման և կրկնության ժամկետները նույնն են, քանի որ կախված են հիմնականում օրգանիզմում դրանց դեմ պայքարող հակամարմինների կենսունակության ժամկետներից:
Այսպես, կատաղության դեմ ցանկալի է պատվաստել 3 ամսականից ոչ շուտ (կրկնությունն ամեն տարի, գործնականում կիրառվում է երկու տարին մեկ անգամ տարբերակը, եթե տվյալ պրեպարատը թույլ է տալիս), ժանտախտի, ինֆեկցիոն հեպատիտի, պարվավիրուսային էնտերիտի, պարագրիպի և լեպտոսպիրոզի պատվաստումները՝ երկու ամսականում (կրկնությունն ամեն տարի): Վերջին մի խումբ հիվանդությունների դեմ կատարվող սրսկումները, կենդանու կյանքում առաջին անգամ կատարելիս, պահանջվում է կրկնել 21-28-րդ օրերին:
Շատ կարևոր է ճիշտ ընտրել պատվաստումների շրջանը, քանի որ չի կարելի դրանք իրականացնել
• կենդանու հիվանդ վիճակում,
• երբ կենդանին փոխում է կաթնատամները (3-4 ամսականից սկսած),
• վատ եղանակային պայմաններում (հատկապես երբ կենդանին դրսում է ապրում),
• էգ կենդանու դեպքում՝ դաշտանային ցիկլի ընթացքում,
• հղիության և ձագուկներին կրծքով կերակրելու ընթացքում,
• պլանային զույգավորման ժամանակահատվածում,
• առանց ճիճվաթափում անելու կամ այդ պրոցեդուրայից շատ ժամանակ անց,
• օրգանիզմի ընդհանուր թույլ վիճակում:
Պատվաստմանը նախորդող օրերին պետք է պատրաստվել:
1. Կենդանու վիճակի ուսումնասիրում ամեն օր: Ընդ որում պետք է հետևել կենդանու մարմնի ջերմաստիճանին, արտաթորանքին, լորձաթաղանթի վիճակին:
2. Ճիճվաթափության իրականացում (որոշ մասնագետներ խորհուրդ են տալիս այս պրոցեդուրայից հետո, մինչ պատվաստումը, կենդանու զբոսանքը և շփումը հողի, բուսականության և այլ կենդանիների հետ դադարեցնել):
3. Կարևոր է ապահովել կենդանու հագեցած, ճիշտ հավասարակշռված կերաբաժինը:
4. Պահպանել հաջորդ պատվաստման ժամանակահատվածը:
Պատվաստումից հետո. մոտավորապես 10 օրից մինչև 2 շաբաթ կենդանու օրգանիզմը հարմարվում է պրեպարատին. օրգանիզմում սկսում են վերարտադրվել հակամարմիններ և ձևավորվում է իմունիտետ: Այդ ժամանակահատվածն անվանում են կարանտին: Կարանտինի ընթացքում հիմնական պայմաններն են.
1. Զբոսանքի ժամանակի կրճատում, հատկապես անձրևոտ և ցուրտ եղանակին:
2. Կեղտոտ իրերի և այլ շների ու շնասերների հետ շփումից խուսափում:
3. Ֆիզիկական ծանրաբեռնվածությունից և գերհոգնածությունից խուսափում:
4. Նոր կերերի փորձարկման բացառում:
Սովորաբար պատվաստումից հետո կարող են առաջանալ որոշ բարդություններ, ինչպիսիք են մարմնի ջերմաստիճանի բարձրացումը, ընդհանուր թուլությունը, ախորժակի անկումը, քնկոտությունը, սակայն այս բոլոր ախտանիշերը պետք է անցնեն առաջիկա 24 ժամերի ընթացքում:
Այսպիսով, պատվաստումները օգնում են պաշտպանել կենդանուն որոշակի ժամանակով, որոշ հիվանդություններից, սակայն չեն ապահովում լիարժեք պաշտպանություն, ուստի պետք է ճիշտ ժամանակին, գրագետ կազմակերպել և կրկնել պատվաստման պրոցեդուրան:
