Առողջ և նորմալ դաստիարակված շունն անգամ կարող է որոշակի իրավիճակներում վախենալ: Հիմնականում կենդանին, մի քանի անգամ համոզվելով, որ պայթուցիկները կամ հրավառությունը, որքան էլ ուժեղ ձայներ են հանում, բացարձակ անվնաս են իր համար, սկսում է դրանց սովորել և այլևս սուր արձագանք չի տալիս:
Հիմնականում խնդիրն առաջանում է այն դեպքում, երբ կենդանու մոտ վախն առաջանում և վերածվում է սարսափի ու նրան բերում խուճապի: Այսպես, եկեք մանրամասն քննարկենք, թե ինչպե՞ս են առաջանում վախերը և ի՞նչ անել, եթե շունը վախենում է կրակոցից, ամպրոպից, հրավառությունից, բարձր ձայներից առհասարակ:
Վախերի պատճառները խիստ տարբեր են: Սովորաբար իրական պատճառը հոգեբանական տրավման է՝ երբևէ վերապրած սարսափը: Կոնկրետ պատճառի վերհանումը միշտ չէ, որ հնարավոր է լինում: Պատկերացնենք, թե փոքրիկ ձագուկի վրա հասուն շուն է հարձակվել և այդ ժամանակ փողոցով անցել է մոտոցիկլ:
Որպես հետևանք, ձագուկն ամբողջ կյանքում կարող է վախենալ մեծ շներից, մոտոցիկլի կամ էլ երկուսի ձայնից էլ: Դեպքն, իհարկե, կարող է նաև այլ լինել, երբ գրգռիչն ազդում է ոչ թե հանկարծակի ու բարձր ձայնով, այլ երկարատև ու անընդհատ (օրինակ, երբ ամեն անգամ դռան զանգը լսելիս՝ շան բնական հակազդում հանդիսացող հաչոցին տերն արձագանքի շանը պատժելով՝ մի որոշ ժամանակ անց կենդանին կսկսի վախենալ ու խուսափել դռան զանգից):
Ձագուկների և հասուն շների վախերի դեմ աշխատելիս ՝ անհրաժեշտ է որոշակի կանոնների հետևել: Մի՛ փորձեք հանգստացնել կենդանուն շոյելով կամ գրկելով, քանի որ դա նրան չի հանգստացնի (եթե խոսքը չի գնում շատ փոքր ձագուկների մասին): Երբ շունը վախեցած է, շարժունակության ցանկացած սահմանափակում դիտարկվում է որպես փրկության ուղիների փակում, ինչն իր հերթին կտրուկ բարձրացնում է վախի մակարդակը:
Եթե նույնիսկ շունը կպչում է ձեր ոտքերին, դա դեռ չի նշանակում, թե ուզում է, որ գրկեք նրան: Պարզապես կենդանին հույս ունի, որ դուք «կհարձակվեք վախի օբյեկտին քրքրելու» կամ ուղղակի կկանգնեք կենդանու և վախի օբյեկտի միջև:
Մի՛ շոյեք կենդանուն, առավել ևս պետք չէ նրան համեղ պատառիկ հյուրասիրել խուճապահար եղած ժամանակ: Դա կստիպի շանը մտածել, թե նման իրավիճակում վախենալը ճիշտ է և տեղին, իսկ դուք խրախուսում եք այդ վարքը: Մի՛ պատժեք շանը: Քաշել ձգափոկը, հարվածել կենդանուն, գոռալ նրա վրա, երբ նա վախեցել է որևէ բարձր ձայնից (հրավառության դեպքում ձայնից և գունավոր առկայծող լույսերից) բացառապես անթույլատրելի է:
Ինքներդ խուճապի մի՛ մատնվեք: Եթե շունը վախեցել է իրական վտանգ չներկայացնող գրգռիչից, ապա ոչ մի նշանակություն մի՛ տվեք դրան, ուղղակի առհամարհեք և ավելին՝ ոչ մի հրաման մի՛ տվեք շանը: Ձեր հանգիստ վարքը կապացուցի նրան, որ վախենալու ոչինչ չկա: Ոչ մի դեպքում «շոկային թերապիա» մի՛ կազմակերպեք կենդանու համար:
Կան կենդանասերներ, որ կարծում են, եթե շանը կապեն ու նրա դիմաց կազմակերպեն հրավառության մի ամբողջ շարան, ապա շունն այլևս չի վախենա, սակայն այս մեթոդը կարող է աշխատել միայն բացառիկ կենդանիների դեպքում: Հիմնականում նման քայլերը հասարակ վախերը ամրապնդում են և վերածում խուճապի:
Մինչև 6 ամսական հասակը ցանկացած կասկածելի ձայներ հանող, գույն և/կամ ձև ունեցող առարկաներին ձագուկները նայում են տարակուսանքով, սակայն դրանցից նրանց մոտ հիմնականում վախեր չեն առաջանում, կամ դրանք լինում են կարճատև և, տիրոջ ճիշտ վերաբերմունքի դեպքում, ինքնուրույն հաղթահարվում են:
Այս դեպքում հարց է ծագում՝ «Ի՞նչ անել, եթե շունն արդեն հասուն է, բայց կան չհաղթահարված վախեր»: Նման իրավիճակներում պետք է պարզապես կենդանուն հեռու պահել այդպիսի իրավիճակներից, ոչ մի դեպքում չթողնել նրան մենակ ու հեռանալ, հետևել վերը նշված խորհուրդներին, դիմել վարժեցնողների։
Որպեսզի շան նյարդային համակարգը հանգիստ վիճակում լինի, անհրաժեշտ է տալ բուսական ծագման հանգստացնողներ։ ՎՎերջիններս կօգնեն շանն ավելի հեշտ վարժեցնել կամ սթրեսային իրավիճակներն ավելի հեշտ հաղթահարել։ Որոշ մակերեսային, բայց պահպանված վախեր նույնիսկ ինքնուրույն կհաղթահարվեն:
Հակասթրեսային միջոցները լինում են հաբերի տեսքով, լուծույթներ, կաթիլներ, սփրեյ և նույնիսկ վզկապեր։ Առավել մեծ տարածում ունեն կաթիլները , որոնց կիրառումն ավելի դյուրին է, և դրանք հասանելի են ՀՀ շուկայում։
Հակասթրեսային միջոցները հարկ է կիրառել, երբ կենդանու ակնհայտ անհանգստության կամ տագնապի նշաններ կան, կամ էլ գիտեք, որ սպասվում է այնպիսի իրադարձություն, որը ձեր կենդանու մոտ հաստատ առաջացնելու է տագնապ: Նման իրադրության վառ օրինակ է Ամանորը, քանի որ այդ օրերին համակցվում են տագնապ առաջացնող մի քանի պատճառ (տանը՝ տոնածառ, լուսային, ձայնային էֆեկտներ, դրսում՝ պայթուցիկներ, հրավառություն, բենգալյան կրակներ և այլն):
Նման իրադրության վառ օրինակ է Ամանորը, քանի որ այդ օրերին համակցվում են տագնապ առաջացնող մի քանի պատճառներ (տանը՝ տոնածառ, լուսային, ձայնային էֆեկտներ, դրսում՝ պայթուցիկներ, հրավառություն, բենգալյան կրակներ և այլն):
Hafo.am-ը մաղթում է Ձեզ և ձեր չորքոտանի ընկերոջն անվախ, հանգիստ ու հրաշքներով հագեցած Ամանոր:
