Բիշոն Ֆրիզե

Բիշոն Ֆրիզեն կենսուրախ, փոքրիկ ցեղատեսակ է՝ լի չարաճճի սիրով։ Իր սև աչքերով և փափուկ սպիտակ մորթիով նա կարծես նման է խաղալիքի։ Երկար ժամանակ չի պահանջվի հասկանալու, որ Բիշոնը կլինի Ձեր ամենաուրախ և ամենաեռանդուն ուղեկիցը։

Ծագումը

Շատ ցեղատեսակների նման՝ Ֆրիզեի ծագումն անհայտ է։ Կարծիք կա, որ նա ծագել է միջին չափի բրդոտ Բարբեթ ցեղատեսակից, և բիշոն բառը առաջացել է "բարբիշոն"-ից, որը բարբեթ բառի կարճ ձևն է։ Բարբիշոն ընտանիքը ներառում է Բիշոն Ֆրիզե, Բոլոնական, Քոթոն դը Թուլեա, Հավայական, Մալթայական ցեղատեսակները։ Բոլորը ծագել են Միջերկրական ծովի շրջաններում և ունեն նման արտաքին և խառնվածք։

Ֆրիզեի մասին ամենավաղ տեղեկությունները մեզ են հասել 14-րդ դարից, երբ ֆրանսիացի նավաստիները Տեներիֆից՝ Կանարյան կղզիներից մեկից, շներին տուն բերեցին։ Ասում են՝ առևտրականները, ովքեր օգտագործում էին փյունիկյան առևտրական երթուղին, տարել են այս շներին այնտեղ, սակայն իրականում ցեղատեսակն առաջացել է Իտալիայում։

Մի քանի պատմաբաններ կարծում են, որ իսպանացի նավաստիները բերել են այս ցեղատեսակը Տեներիֆ, և 14-րդ դարում իտալացի(հավանաբար ոչ ֆրանսիացիները) նավաստիները նրանց վերադարձրել են իրենց մայրցամաք։Պատմության այս տարբերակի համաձայն  ,երբ  ֆրանսիացիները  ներխուժեցին  Իտալիա  1800-ականներին,  նրանք վերադարձրին շատ Բիշոն Ֆրիզե շների Ֆրանսիա՝որպես ռազմական ավար։

Հաշվի չառնելով, թե ինչպես է Ֆրիզեն հասել Եվրոպա, ցեղատեսակը շատ արագ սիրվեց ազնվականների կողմից։ 16-րդ դարում նրանք շատ հայտնի էին թագավորական արքունիքներում՝ Ֆրանսիացի թագավոր Ֆրանցիսկոս I-ի և Անգլիայի թագավոր Հենրի III-ի կառավարման ժամանակ ։ Հենրի III թագավորն այնքան էր սիրում այս շներին, որ ուր գնում էր, իր հետ տանում էր նրանց հատուկ զամբյուղներով, որը նա կախում էր իր պարանոցից։

Այս ցեղատեսակի շները դարձան իսպանական արքունիքի և այնպիսի նկարիչների սիրելիները, ինչպիսին Գոյան է, ով այս շանը պատկերել է իր մի քանի նկարում։ Նրանց նկատմամբ հետաքրքրությունը պահպանվեց Նապոլեոն III-ի կառավարման ժամանակ, բայց նա այլևս արքայական տան սիրելիներից չէր մինչև 1800-ականները։ Այդ ժամանակ նա համարվում էր սովորական շուն, երբեմն վարժեցվում էին կույրերին օգնելու համար։ Եթե չլիներ այս շան խելամտությունն ու գրավչությունը, ցեղատեսակը հավանաբար կոչնչանար այս ժամանակաշրջանում։

Բիշոնն առաջին անգամ Ամերիկայում է հայտնվել 1956թ․։ Ցեղատեսակը թույլատրեցին մտցնել շների բուծման Ամերիկյան ակումբի տարբեր տեսակների դասին 1971 թ․-ի սեպտեմբերին  և  թույլատրեցին  գրանցել ցեղատեսակների գրքում 1972թ-ի հոկտեմբերին։ 1973 թ-ի ապրիլին արդեն թույլատրեցին ցուցադրել Շների բուծման Ամերիկյան ակումբի ոչ սպորտային խմբում։ 1975 թ․-ին վերջինս հայտարարեց Ամերիկայի Բիչոն Ֆրայզի ակումբի մասին։

Բնավորությունը

Այս շան բնավորությունն աչքի ընկնող հատկանիշներից է։ Նա սիրում է լինել ուշադրության կենտրոնում և հմտորեն հմայում է իր ընտանիքին, հարևաններին, սպաներին կամ անասնաբույժներին իր յուրօրինակ անհատականությամբ։ 

Իրականում այս ցեղատեսակը չի սիրում միայնակ լինել, հաճախակի տառապում է բաժանվելու հուզմունքից, եթե միայնակ երկար ժամանակ է մնում ։ Այսպիսի իրավիճակներում Ֆրիզեները կարող են վնասակար դառնալ , պատռել իրենց աչքի առաջ ամեն ինչ։ Ակնհայտորեն նրանք այն մարդկանց համար չեն, ովքեր տանից երկար ժամանակ բացակայում են։

Խառնվածքը ձևավորվում է մի շարք հանգամանքների արդյունքում՝ ժառանգականություն, վարժանք, սոցիալականացում։ Հաճելի խառնվածքով ձագերը հետաքրքրասեր են և զվարճասեր, սիրում են մարդկանց մոտենալ և որդեգրվել նրանց կողմից։ Ընտրե՛ք միջին չափի ձագ, ոչ նրան, ով ծեծում է մյուս ձագերին կամ թաքնվում անկյունում։ Միշտ հանդիպե՛ք ծնողներից մեկին՝ սովորաբար մորը՝ համոզվելու, որ նրանք ունեն հաճելի և ձեզ հարմար խառնվածք։ Նրանց քույրերի և եղբայրների հետ հանդիպումը նույնպես կօգնի ձեզ հասկանալ, թե ինչպիսին կլինի ձագը, երբ մեծանա։ Ամուր մարմնով, տիկնիկի դեմքով և սպիտակ բրդոտ մազերով Ֆրիզեն գրավիչ ցեղատեսակ է, որի արտաքինը ուժեղացնում է նրանց աշխույժ, բարեսիրտ խառնվածքը։ Նրանց հաճախ շփոթում են սպիտակ պուդելների հետ։

Բիշոնը, ինչպես նրան կոչում են, կապված է մի քանի փոքր ցեղատեսակների հետ․ Քոթոն դը Թուլեա, մի շուն, որը ծագել է Աֆրիկյան ափի և Մադագասկար կղզու մոտակայքում գտնվող կղզում, Բոլոնական-առաջացել է Հյուսիսային Իտալիայում՝ Բոլոնիա քաղաքի մոտ, Հավայական-Կուբայում և Մալթայական առաջացել է Միջերկրական ծովափին՝ Մալթա կղզում։ Այս ցեղատեսակի շները նաև ծագել են Միջերկրական շրջաններում և առևտրական բազում ճանապարհներով տարվել են տարվել են այլ երկրներ։

Նրանք միշտ սպիտակ են լինում (չնայած ձագերը կարող են մարմնագույն կամ բաց դեղին լինել) սև աչքերով և սև քթերով։ Նրանց աղեղնաձև պարանոցները նրանց հպարտ, ինքնավստահ տեսք են տալիս։

Եթե փնտրում եք հրաշալի ընտանի կենդանի, նկատի ունեցեք այս գեղեցիկ շանը։ Նա սիրում է խաղալ, միշտ ուրախ է, բացառությամբ այն դեպքերի, երբ երկար ժամանակ միայնակ է մնում, և նրա պահվածքը նուրբ է ու քնքուշ։ Քանի որ նրանք մազ չեն թողնում, ինչպես այլ ցեղատեսակները, նրանց խորհուրդ են տալիս ալերգիա ունեցող մարդկանց։ 

Իրենց փոքր չափսերի շնորհիվ այս շները հարմար կենդանիներ են բնակարաններում ապրող մարդկանց համար։ Բայց նրանք մեծ էներգիա ունեն և կարիք ունեն ամենօրյա վարժանքների՝ ներառյալ զբոսանքն ու խաղերը։
Այս հրաշքները խելացի են և սիրում են նոր հնարքներ սովորել և լավ վարժվող են։ Երբ վարժեցնում եք, դուք պետք է վճռական, բայց նաև մեղմ լինեք։ Վատ կերպով սխալների ուղղումը կամ խրատելը կկոտրի նրանց սիրտը։ Շատ մարդիկ վարժեցնում են նրանց ճարպկության, հնազանդության և մասսայական մրցությունների համար։ Ե՛վ տերերը, և՛ շները սիրում են այս գործընթացը, որը լավ միջոց է Բիշոնի հետ մտերմանալու համար։ 

Մյուս առավելությունը, որն ունեն Ֆրիզեները, թերապիան է։ Քանի որ այս փամփլիկները նուրբ են և ժպիտ են առաջացնում ցանկացածի դեմքին, նրանք հրաշալի թերապիա շներ են հիվանդանոցներ ու խնամքի տներ այցելելու համար։ Բիշոնները լավ լեզու են գտնում այլ կենդանիների և մարդկանց հետ։

Սննդակարգ

Խորհուրդ է տրվում 1,2-1,5 բաժակ բարձրորակ չոր կերակուր օրը 2 անգամ:

Հիշե՛ք՝ Ձեր շան ուտելու չափը կախված է իր քաշից, տարիքից, նյութափոխանակությունից և գործունեության մակարդակից: Շները անհատականություններ են, ինչպես մարդիկ, և նրանց անհրաժեշտ չէ ուտելիքի նույն քանակը: Պարզից էլ պարզ է, որ ակտիվ շունն ավելի շատ ուտելիք կպահանջի, քան՝ ոչ ակտիվը։ 

Թարգմանությունը՝  Մելանյա Կիրակոսյանի