Չինական շարպեյ ցեղատեսակը հարյուրավոր տարիներ արդեն գոյություն ունի: Նա վարժեցվել է պաշտպանելու, որսորդության, նախիր արածեցնելու, իսկ ավելի ուշ կռվելու համար և հայտնի է իր տիպիկ կարճ, կոշտ մորթով, կախ ընկած, կնճռոտ մաշկով և ընտանիքի հանդեպ իր նվիրվածությամբ: Այսօր շարպեյը սիրված ուղեկցի կյանք է վայելում:
Պատմություն
Չինական շարպեյը ձևավորվել է Չինաստանի հարավային նահանգներում և գնահատվել է որպես որսացող, նախրապան, պաշտպան և մարտիկ: Որոշ պատմաբաններ կարծում են, որ նա հին ցեղատեսակ է, չնայած նրան, որ չկա որևէ վերջնական փաստարկ դա ապացուցելու համար:
Շատ արձաններ` նման շարպեյին, պատկանում են Հան դինաստիային (Ք.ա. 200թ), բայց դրանք նաև շատ նման են չաո-չաո և փագ ցեղատեսակներին: Չինաստանի ժողովրդական հանրապետության ձևավորմանն ընդառաջ, քաղաքում շների բնակեցումը գրեթե վերացավ:
Եթե չլինեին Հոնգ Կոնգի կենդանիների ապաստարանում աշխատող Մատգո Լոյի ջանքերը, շարպեյ ցեղատեսակը կարող էր դադարել գոյություն ունենալ: Նրա շնորհիվ 1973թ.-ին փոքրաթիվ քանակով շարպեյներ բերվեցին Միացյալ Նահանգներ, իսկ ցեղատեսակի սիրահարներն էլ 1974թ.-ն ԱՄՆ-ում ստեղծեցին չինական շարպեյների ամերիկյան ակումբը: Առաջին մասնագիտացված ցուցադրությունը տեղի ունեցավ 1978թ.-ին: 1988թ-ին շարպեյը «Ամերիկյան շնաբուծական ակումբ»- ում ընդունվեց որպես տարբերվող տեսակ և 1991թ. «Էյ Քեյ Սի»-ի կողմից հռչակվեց ոչ մարզական խմբի անդամ: Շարպեյ անունը նշանակում է «ավազե մաշկ»` կապված իր առանձնահատուկ խոզանանման մորթու հետ:
Սակայն դա շարպեյի միակ արտասովոր կողմը չէ: Նա մի ամբողջական կույտ է` կախված կնճիռների` մաշկի շերտերի, որոնք նրան այնպիսի տեսք են հաղորդում, ասես նա հագել է չափից մեծ կոստյում: Նրա փոքրիկ ականջները, կարճ դունչը մեծ ու հզոր գլխի վրա և վերջնական երանգ հաղորդող հաստ, կլորիկ, ոլորուն պոչը նրան հիասքանչ են դարձնում: Շարպեյը, անկասկած, հետաքրքիր արտաքինով շուն է, և միայն նրա տեսքը բավական է, որ շատ ապագա տերեր ընտրեն հենց այս ցեղատեսակը: Սակայն շարպեյի մասին` բացի իր յուրօրինակ տեսքից, կարելի է նաև նշել ,որ այս ցեղատեսակը բավական հանգիստ է տանը պահելու համար:
Այս հրաշքները հաճախ ազատամիտ են, երբեմն՝ անկախ: Շան` պաշտպանի և մարտնչողի ժառանգությունը նրան դարձնում է հիասքանչ զգոնություն պահպանող և պահապան շուն, սակայն նրան պետք է սովորեցնել սահմանները չանցնել այն մարդկանց և կենդանիների հանդեպ, որոնց նա չի ճանաչում: Վաղ տարիքից վարժեցումը կարևոր է համառ շարպեյի դեպքում: Նա այնպիսի տիրոջ կարիք ունի, ով կկարողանա առաջնորդություն սահմանել խիստ և բարեհամբույր ձևով, այլապես նա չի հարգի իր տիրոջը:
Շարպեյն արագ է սովորում, սակայն վարժեցումը հեշտ է, քանի դեռ նա ցույց չի տալիս իր բնավորության համառ գիծը: Նրան խնամելը հեշտ է, քանի որ բնականից մաքուր շուն է, իսկ հաճախակի լողացնելը պարտադիր չէ և խորհուրդ չի տրվում: Այնուամենայնիվ, կնճիռների պատճառով նա հնարավոր է հակված լինի մաշկային խնդիրների, հետևաբար տվյալ դեպքում հավելյալ ուշադրության կարիք կզգացվի:
Առաջ շարպեյը պահապան-շուն և մարտիկ է եղել: Այսօր նա հիմնականում ուղեկից շուն է` չնայած պահպանում է կռվելու հզորությունը: Նա կարող է ագրեսիվ լինել այլ մարդկանց և կենդանների հանդեպ։ Անհրաժեշտ է նրան մարդամոտ դարձնել և վարժեցնել վաղ տարիքից: Իր կարճ քթի պատճառով շարպեյը հակված է գերտաքացմանը: Ամռան շոգ ամիսներին նրան տանը պահեք` հովհարներ կամ օդափոխիչներ օգտագործելով: Ինչպես մնացած կարճ քիթ ունեցող ցեղատեսակները, նա նույնպես հակված է ծանր շնչելուն և խռմփացնելուն` ստեղծելով ահավոր ձայն: Չաո-չաոյի նման այս փամփլիկը նույնպես ունի մուգ լեզու: Սա նորմալ և անգամ ցանկալի է համարվում շների ցուցադրությունների սիրահարների համար:
Հաճախակի լողացնելը պարտդիր չէ շարպեյների համար, բայց եթե դուք լողացնում եք նրան, լավ չորացրեք: Կնճիռներն ու մաշկի ծալքերն իդեալական նպաստավոր պայմաններ են հանդիսանում սնկային վարակների համար: Չնայած ընտանիքին նվիրվածությանը՝ նրանք կարող են քմահաճ և համառ լինել, ուստի անմիջապես ցույց տվեք, թե ով է տերը, այլապես նա կպայքարի թափուր աշխատատեղի համար:
Բնավորություն
Շարպեյն աշխույժ և անկախ շուն է: Նա չափազանց նվիրված է իր ընտանիքին, բայց հեռու է մնում այն մարդկանցից, ում չի ճանաչում: Նրանց ավելի հաճելի է մարդկանց, քան շների ընկերակցությունը, և նրանք սիրում են ամբողջ ժամանակ իրենց տերերի հետ լինել: Լինելով հանգիստ և հարմար շուն՝ թվում է, թե նա զարգացնում է իր տիրոջ և ընտանիքի ինտուիտիվ ըմբռնումը:
Չնայած շարպեյի չափից դուրս նվիրվածությանը, նա նաև անկախ է և քմահաճ: Նա կարող է պաշտպանել իր ընտանիքին և դուրս գալ սպառնալիքների դեմ` լինելով հիասքանչ շուն-պաշտպան: Ինչպես յուրաքանչյուր շուն, շարպեյները վաղ ժամանակից մարդամոտ դարձվելու կարիք ունեն` տարբեր մարդկանց, միջավայրներին, ձայներին և դեպքերին ենթարկվելու համար: Շփմանն ընտելացնելն օգնում է ձեզ համոզվել, որ ձեր շունը մեծանում է հավասարակշռված: Հաճախ հյուրեր կանչելը, նրան մարդաշատ այգիներ, խանութներ կամ սովորական զբոսանքների տանելը, որի ժամանակ հնարավոր է հանդիպեք հարևանների, կօգնեն շանը բարելավել իր հաղորդակցական հմտությունները:
